[Toán lớp 3] Gam là gì? Phương pháp giải chuẩn các dạng bài thường gặp

Trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta thường nghe đến hay nhìn thấy các khối lượng như 500g đường, 100g muối, 1g vàng,… Vậy đây là ký hiệu gì? Gam được dùng để làm gì? Trong chương trình toán lớp 3, đơn vị này sẽ giúp chúng ta đo được khối lượng của những vật nhẹ. Cùng khám phá đơn vị đo này qua nội dung bài viết sau nhé!

1. Các lý thuyết cần nhớ

Trước khi học cách làm các bài toán về đơn vị này, các em học sinh cần nắm vững một số kiến thức cơ bản như khái niệm, cách đọc – viết, bảng đơn vị đo khối lượng cũng như quy tắc đổi giữa các đơn vị. Đây cũng chính là nền tảng quan trọng giúp các em dễ dàng tiếp cận với những dạng bài tập phức và ứng dụng tốt vào thực tế.

1.1. Gam là gì?

Gam (viết tắt là g) là một trong những đơn vị được dùng để đo khối lượng, thường gặp trong các hoạt động hàng ngày như nấu ăn, cân thực phẩm hoặc trong các bài toán đo lường ở khối tiểu học. Trong bảng đơn vị đo khối lượng, đây chính là đơn vị đứng vị trí thấp nhất, nên nhiều người đã dùng nó để đo những vật có trọng lượng nhẹ như một quả trứng, một gói muối, một túi đường nhỏ,…

Ví dụ:

• Một quả táo nhỏ nặng khoảng 150g
• Một thanh sôcôla có thể nặng 100g

1.2. Cách đọc và viết khối lượng có đơn vị là “g”

Khi viết khối lượng, các em học sinh cần phải ghi rõ số lượng kèm theo đơn vị đo (g). Bên cạnh đó, bạn tuyệt đối không được viết thiếu đơn vị hay viết sai thứ tự.

 

Ví dụ đúng	Ví dụ sai
250g 1kg 200g	Chỉ ghi “250” mà không có “g” Viết “g 250” sai vị trí đơn vị

Ngoài ra, học sinh cũng cần luyện tập thói quen đọc chính xác. Với các số có nhiều chữ số, bạn nên tách thành hàng nghìn để dễ hiểu.

Ví dụ:

• 3000g đọc là “ba nghìn gam”
• 120g đọc là “một trăm hai mươi gam”

1.3. Bảng đơn vị đo khối lượng và cách quy đổi

 

Sau đây là bảng đơn vị đo khối lượng chuẩn chỉnh mà bạn nên ghi nhớ: 

Lớn hơn ki-lô-gram			Ki-lô-gram	Bé hơn ki-lô-gram
tấn	tạ	yến	kg	hg	dag	g
1 tấn  = 1000 kg = 1000000g	1 tạ = 100 kg = 100000g	1 yến = 10 kg = 10000g	1kg = 1000 g	1hg  = 100 g	1 dag  = 10g	1 g

Với bảng này, nếu muốn chuyển đổi nhanh giữa các đơn vị, bạn cần chú ý đến 2 quy tắc cơ bản sau: 

Quy tắc 1: Đổi một đơn vị lớn sang một đơn vị bé hơn

Khi muốn chuyển đổi một đơn vị lớn xuống đơn vị bé đứng liền kề với nó, bạn cần phải nhân số đó cùng với 10. Nếu cách nhau 2 bậc thì lấy nó nhân với 100, cách 3 bậc thì lại nhân cùng 1000,… và làm tương tự ở những bậc tiếp theo. Ví dụ:

• 1 kg = 1000g 
• 1 dag = 10 g
• 1 yến = 10000 kg

Quy tắc 2: Đổi một đơn vị bé thành một đơn vị lớn hơn

Khi muốn chuyển đổi một đơn vị bé lên đơn vị lớn đứng liền kề với nó, điều bạn cần thực hiện là chia số đó cho 10. Nếu 2 đơn vị đề cho cách nhau 2 bậc, thì hãy chia với 100, cách 3 bậc thì chia 1000,… và cứ tiếp tục với thao tác tương tự cho những bậc tiếp theo. Ví dụ: 1000g = 100dag = 10hg = 1kg

1.4. Vai trò của gam trong thực tế

Việc hiểu và sử dụng đơn vị này không chỉ giúp học sinh làm tốt các bài toán mà còn ứng dụng hiệu quả trong cuộc sống. Khi đi chợ, nấu ăn, cân thực phẩm hay đọc các thông tin dinh dưỡng có trên bao bì, ký hiệu “g” sẽ xuất hiện rất thường xuyên. Một số ví dụ thực hiện là:

• Trên vỏ hộp sữa chua có ghi: Khối lượng tịnh: 100g.
• Gói bánh snack Cà Chua có khối lượng 80g, nhỏ hơn gói 150g.
• Một người đầu bếp mới cần cân chính xác 200g bột mì để làm bánh.

2. Các dạng bài tập thường gặp

2.1. Đọc khối lượng của một vật trên hình

Trước tiên, dạng bài tập cơ bản và phổ biến nhất trong toán lớp 3 là đọc chính xác khối lượng của các vật thể hay đồ vật trên hình vẽ, bảng cân. Đây được xem kỹ năng cần thiết giúp học sinh làm quen với việc nhận biết số liệu và ký hiệu “g”, từ đó làm nền tảng cho những bài tập tính toán phức tạp hơn. Phương pháp giải chi tiết là:

• Xác định đúng các đơn vị đo lường khối lượng.
• Nếu số đo có đơn vị lớn hơn “g”, hãy chuyển chúng về “g” để dễ so sánh.
• Đọc số liệu rõ ràng, tránh nhầm lẫn giữa các số hay đơn vị.

Ví dụ: Quan sát hình và nêu khối lượng của vật:

1. a) Khối lượng của túi vải:
2. b) Khối lượng của bịch đường:

Lời giải: 

1. a) Quan sát hình ta thấy khối lượng túi vải là: 500g + 10g = 510g.
2. b) Quan sát hình ta thấy khối lượng bịch đường là 500g. 

2.2. Tính toán với các đơn vị

Tiếp theo, các em học sinh cũng sẽ gặp được các bài tập yêu cầu thực hiện phép tính cộng, trừ, nhân, chia cùng với số đo khối lượng được cho bằng đơn vị gam hoặc những đơn vị liên quan. Dạng bài này đòi hỏi các em phải biết cách chuyển đổi đơn vị về chung một đơn vị, rồi mới thực hiện phép tính để đảm bảo độ chính xác cho kết quả.

Phương pháp giải

• Chuyển tất cả các số đo về cùng một đơn vị (nếu cần) trước khi thực hiện phép tính.
• Thực hiện cộng, trừ, nhân, chia như bình thường cùng với những số đo đã được chuyển về chung đơn vị.
• Viết rõ đáp số kèm đơn vị.

Ví dụ: Tính: 

1. a) 163g + 28g = ?
2. b) 2,3kg – 1500g = ?
3. c) 450g + 1,2kg = ?
4. d) 5000g : 4 = ?

Lời giải: 

1. a) 163g + 28g = 191g
2. b) 2,3kg – 1500g = ?

Ta có: 2,3kg = 2300g => 2300g – 1500g = 800g

1. c) 450g + 1,2kg = ?

Ta có: 1,2kg = 1200g =>  450g + 1200g = 1650g = 1kg 650g.

1. d) 5000g : 4 = 1250g. 

2.3. So sánh

Khi nhắc đến đơn vị gam, có một dạng bài quan trọng khác mà bạn nhất định phải hiểu rõ là so sánh các khối lượng được cho dưới dạng số. Để giải quyết nhanh và chuẩn dạng bài thế này, chúng ta cần sử dụng đến quy tắc chuyển đổi đơn vị đo khối lượng ở phần 1, rồi điền dấu >, < hoặc =. Khi thường xuyên làm giải so sánh, các em sẽ luyện được tư duy logic và làm quen với phép tính trong thực tế.

Phương pháp giải chi tiết là: 

• Chuyển đổi tất cả các số đo đã cho về cùng đơn vị để so sánh dễ dàng hơn.
• Điền dấu so sánh thích hợp (>, <, =).

Lưu ý rằng không phải bài nào cũng đổi đơn vị, mà bạn chỉ cần thực hiện bước này đối với những câu hỏi có các số khác đơn vị với nhau. 

Ví dụ: So sánh: 

1. a) 400g + 8g _____ 480g
2. b) 1,5kg _____ 1400g
3. c) 900g _____ 0,9kg
4. d) 700g _____ 0,6kg

Lời giải: 

1. a) 400g + 8g _____ 480g

Ta có: 400g + 8g = 408g => 408g < 408 g => 400g + 8g < 480g

1. b) 1,5kg _____ 1400g

Ta có: 1,5kg = 1500g => 1500g > 1400g => 1,5kg > 1400g

1. c) 900g _____ 0,9kg

Ta có: 0,9kg = 900g => 2 vế bằng nhau => 900g = 0,9kg

1. d) 700g _____ 0,6kg

Ta có: 0,6kg = 600g => 700g > 600g => 700g > 0,6kg

2.4. Bài toán có lời giải

Đây là dạng bài tổng hợp những kiến thức đã học, yêu cầu các em học sinh phải đọc hiểu đề bài, phân tích chính xác số liệu và vận dụng các phép tính thích hợp để tìm thấy kết quả. So với những dạng bài tập ở trên, bài toán có lời văn lại là thử thách có độ khó cao hơn, đòi hỏi các em phải biết cách vận dụng linh hoạt kiến thức về gam và các đơn vị đo khối lượng trong tình huống thực tế.

Phương pháp giải chi tiết:

• Đọc thật kỹ đề bài đã cho để xác định rõ số liệu và đơn vị đo.
• Chuyển đổi đơn vị nếu trong đề bài có nhiều hơn 1 đơn vị.
• Phân tích câu hỏi để chọn được phép tính phù hợp nhất (cộng, trừ, nhân, chia).
• Viết lời giải một cách rõ ràng, có đầy đủ bước tính toán rồi ghi đáp số có kèm theo đơn vị.

Ví dụ 1: Một túi muối nặng 4,5kg, người ta đã lấy đi 2,3kg để ngâm thức ăn. Hỏi còn lại mấy gam muối?

Lời giải:

Ta có: 4,5kg = 4500g; 2,3kg = 2300g.

Số muối còn lại là: 4500g – 2300g = 2200g.

Đáp số: 2200g.

Ví dụ 2: Một chiếc bánh có khối lượng 350g. Nếu Hương mua 5 chiếc bánh như vậy, thì tổng khối lượng bánh là mấy gam?

Lời giải:

Tổng khối lượng bánh mà Hương đã mua là: \[350\times 5=1750\] g

Đáp số: 1750g.

3. Bài tập vận dụng

Sau khi đã nắm chắc toàn bộ kiến thức và phương pháp giải các dạng bài về gam, việc luyện tập thường xuyên cùng với bài tập vận dụng. Điều này sẽ giúp các em củng cố tốt lý thuyết trọng tâm, rèn luyện khả năng tính chính xác và nhanh chóng khi giải quyết những vấn đề có liên quan đến khối lượng. Dưới đây là một vài bài tập đơn giản mà các em có thể thử thực hiện:

Bài tập 1: Quan sát hình và cho biết cân nặng của vật: 

Bài tập 2: Tính:

1. a) 125g + 375g = ?
2. b) 3kg – 1,2kg = ?
3. c) 540g + 2,4kg = ?
4. d) 100g + 5g = ?

Bài tập 3: So sánh: 

1. a) 800g ___ 0,75kg
2. b) 1,1kg ___ 1150g
3. c) 650g ___ 0,65kg
4. d) 2,2kg ___ 2200g

Bài tập 4: Đọc đề và trả lời câu hỏi theo đơn vị gam: 

1. a) Một thùng nước nặng 12kg. Người ta đã đổ ra ngoài 4,5kg nước. Hỏi khối lượng nước có trong thùng?
2. b) Một túi bột nặng mì 450g. Nếu Tuấn mua 6 túi như vậy, thì tổng khối lượng bột Tuấn có là bao nhiêu?
3. c) Một bao gạo nặng 2,8kg. Người ta lại đổ thêm vào 900g gạo. Hỏi bao gạo hiện đang nặng bao nhiêu?
4. d) Một hộp xôi gà nặng 250g. Người mua lại kêu thêm một chiếc đùi gà nặng 100g. Hỏi tổng khối lượng của hộp xôi gà?

Đáp án: 

• Bài tập 1: 450g
• Bài tập 2: a) 500g, b) 1800g, c) 2940g, 105g
• Bài tập 3: a) >, b) <, c) =, d) =. 
• Bài tập 4: a) 7500g, b) 2700g, c) 3700g

Bài viết trên đây là tất tần tật các kiến thức quan trọng về đơn vị đo khối lượng “gam” trong chương trình toán học khối lớp 3 mà chúng tôi muốn chia sẻ đến bạn. Mong rằng qua bài viết, bạn đã có thể tự tin hơn khi giải quyết các dạng bài toán thường gặp của đơn vị này rồi nhé!