Bài toán rút về đơn vị thuộc khuôn khổ kiến thức toán học năm lớp 3. Dạng bài này sẽ giúp các bạn học sinh biết cách phân tích đề bài, tổng hợp dữ kiện một cách chính xác, hiểu được yêu cầu của đề mà từ đó tìm ra đáp án vô cùng đơn giản. Tuy nhiên, không phải học sinh nào cũng có thể làm được ngay từ lần đầu tiên. Cùng khám phá bài viết sau đây để hiểu được phương pháp giải.
Phương pháp chung để giải bài toán rút về đơn vị chi tiết
Để có thể chinh phục các bài toán rút về đơn vị, bạn cần nắm được phương pháp chung để tìm ra đáp án. Thông thường, dạng toán này sẽ được thể hiện dưới dạng lời văn giải ẩn chứa nhiều thông tin khác nhau. Học sinh có thể giải tuần tự theo hướng dẫn sau đây:
- Bước 1: Cũng giống như bao dạng toán khác, bạn cần phải nắm chắc ba yếu tố cơ bản nhất trong đề bài đó là: “Dữ kiện” (Tức những cái đề bài đã cho sẵn), thứ hai là “ẩn số” (tức những cái chưa biết, cần phải đi tìm), thứ ba là “điều kiện” (hay còn gọi là thông tin liên quan đến mối quan hệ giữa dữ kiện và ẩn số).
- Bước 2: Để phân tích kỹ lưỡng một đề toán mà không bỏ sót bất kỳ thông tin nào, bạn cần trả lời lần lượt những câu hỏi sau: Bài toán đã cho biết những gì ? Câu hỏi bài toán đặt ra là gì ? Cần biết những gì để tìm ra cái đó ? Cái này đã biết hay chưa ? Và dựa vào đâu hay làm cách nào để tìm ra cái mà ta chưa biết ?
- Bước 3: Tiếp đến, học sinh cần tóm tắt trọn vẹn đề toán. Ở bước này, có rất nhiều cách mà bạn có thể áp dụng để thực hiện. Cụ thể là: Dùng chữ để tóm tắt, dùng chữ và dấu để tóm tắt, dùng sơ đồ đoạn thẳng để tóm tắt, dùng hình tượng trưng để tóm tắt, dùng lưu đồ để tóm tắt, dùng sơ đồ ven để tắt, hay dùng phương pháp kẻ ô để tóm tắt.
- Bước 4: Viết bài giải cụ thể. Trong bước này, bạn sẽ ghi lại những thông tin đã tổng hợp được và các lời giải đã dùng để tìm ra đáp án một cách chi tiết, cụ thể, mạch lạc nhưng rõ ràng.
- Bước 5: Đánh giá lại lời giải. Hãy dành ít phút để kiểm tra lại các bước làm để xem đã hợp lý hay chưa, có bám sát yêu cầu đề bài đưa ra không hoặc câu văn diễn giải đã đúng ý hay chưa. Đồng thời, bạn nên thử bấm lại các phép tính xem kết quả tìm ra đã đúng chưa và đáp số tìm được có khớp với yêu cầu đề bài hay không.
Tổng hợp các dạng bài toán rút về đơn vị phổ biến
Dạng 1: Rút đơn vị bằng phép nhân, chia
Bài toán rút về đơn vị theo dạng này thường xuất hiện dưới dạng cho biết trước số lượng và giá trị kèm theo. Rồi yêu cầu đề bài là hỏi giá trị tương ứng với một số lượng khác. Theo đó, bạn có thể giải như sau:
- Bước 1: Cần tìm trước giá trị của một đơn vị đề bài đưa ra (có thể hiểu là giá trị một phần trong nhiều phần bằng nhau) bằng phép tính chia.
- Bước 2: Theo yêu cầu đề, hãy tìm giá trị của nhiều đơn vị có cùng một loại (có thể hiểu là giá trị của nhiều phần bằng nhau) bằng phép tính nhân.
Ví dụ minh hoạ: Có 9 thùng kẹo chứa tổng cộng là 450 viên. Hỏi, 7 thùng kẹo sẽ chứa được tổng cộng là bao nhiêu viên ?
Tóm tắt: Đề hỏi rằng có bao nhiêu viên
Giải:
- Số viên kẹo chứa trong 1 thùng là: \[ 450\div 9=50 \] (viên)
- Số viên kẹo mà 7 thùng có thể chứa được là: \[50\times 7=350\] (viên)
Đáp số: 350 viên
Dạng 2: Bài toán rút về đơn vị có 2 phép chia
Ngược lại với dạng 1, đề bài liên quan đến hai phép chia sẽ cho biết trước giá trị tương ứng với số lượng có sẵn. Và yêu cầu đề bài đưa ra là tìm số lượng phù hợp với giá trị mới. Học sinh có thể giải thông qua phương pháp sau:
- Bước 1: Đầu tiên, cần tìm ra giá trị tương ứng 1 đơn vị (Có thể hiểu là giá trị 1 phần, tức rút về đơn vị nên phải thực hiện phép chia).
- Bước 2: Tìm số phần tương ứng với giá trị mới (Cũng là số đơn vị nên vẫn thực hiện phép chia).
Ví dụ minh hoạ: Cho 72 lít nước cam vào 8 bình đựng lớn. Hỏi, nếu có 54 lít nước cam thì có thể đựng đều được trong bao nhiêu bình ?
Tóm tắt đề:
72 lít – 8 can
54 lít – ? can
Giải:
- Số lít nước cam được đựng trong 1 bình là: \[72\div 8=9\] (lít)
- Số bình có thể đựng đều 54 lít nước cam là: \[54\div 9=6\] (bình)
Đáp số: 6 bình
Làm thế nào để phân biệt hai dạng toán rút về đơn vị phổ biến ?
Nhìn chung thì hai dạng toán rút về đơn vị này đều có 2 bước cơ bản. Theo đó, bạn đều sẽ phải tìm ra giá trị 1 phần trước, tức có nghĩa là rút về đơn vị. Điểm khác biệt sẽ nằm ở bước thứ 2. Với dạng thì tìm giá trị nhiều phần nên cần làm phép tính nhân, còn dạng 2 là tìm số phân nên cần làm phép tính chia.
Thậm chí cả các bạn học sinh khá giỏi đôi lúc vẫn bị nhầm lẫn vì không thể phân biệt được 2 dạng toán kể trên. Theo đó, bạn nên so sánh đơn vị cần phải tìm với đơn vị xuất hiện ở bước 1. Trong tình huống mà bước 1 và đơn vị cần tìm khác nhau thì sẽ là phép chia, và ngược lại nếu chúng giống nhau thì sẽ là phép nhân.
Một số bài toán rút về đơn vị hay nhất (có đáp án)
Bài 1: Có 8 thúng cá chứa tổng cộng là 448kg cá tươi. Hỏi, cân nặng của 5 thúng tương tự là bao nhiêu ?
Tóm tắt:
8 thúng – 448kg
5 thúng – ?kg
- Số lượng cá đựng trong 1 thúng sẽ là: \[448\div 8=56\] (kg)
- Số lượng cá mà 5 thúng có thể đựng là: \[56\times 5=280\] (kg)
Đáp số: 280 kg
Bài 2: Một cửa hàng tạp hoá có 6 can dầu như nhau chứa tổng cộng 54 lít. Hôm nay, cửa hàng đã bán hết 36 lít. Hỏi, cửa hàng còn bao nhiêu can dầu ?
Tóm tắt:
6 can – 54 lít
Đã bán 36 lít
? thùng còn lại
Lời giải:
- Số lít dầu được chứa trong 1 can là: \[54\div 6=9\] lít
- Số can dầu còn lại trong cửa hàng là: \[(54-36)\div 9=18\div 9=2\]
Đáp số: 2 thùng
Bài 3: Một kho hàng hôm nay nhận được 210 bao muối từ 5 xe tải. Sau đó, đã có thêm 3 xe nữa chở muối vào kho. Hỏi, hiện tại kho đang chứa tổng cộng bao nhiêu bao muối ?
Tóm tắt:
5 xe – 210 bao muối
3 xe – ? bao muối
Trong kho tổng cộng ? bao
Giải:
- Mỗi xe chở được số bao muối là: \[210\div 5=42 \] (bao)
- 3 xe sẽ chở được tổng số bao muối là: \[42\times 3=126\] (bao)
- Tổng số bao đường có trong kho hàng là: \[210+126=336\] (bao)
Trên đây là tổng quan về lý thuyết cũng như phương pháp giải bài toán rút về đơn vị thuộc chương trình lớp 3. Mong rằng, những kiến thức mà chúng tôi đã mang đến sẽ giúp cho bạn có được cái nhìn sâu sắc hơn toán học và nhiều trải nghiệm thú vị.
