Những năm đầu tiểu học, trẻ em sẽ bắt đầu hành trình khám phá thế giới bằng cách so sánh mọi thứ xung quanh. Khái niệm “dài hơn ngắn hơn” không đơn thuần là một phần trong môn toán mà còn là công cụ giúp các em rèn luyện khả năng quan sát và tư duy. Hãy tìm hiểu ngay cách dạy trẻ nhận biết và so sánh hiệu quả độ dài thông qua tình huống thú vị nhé!
1. Lý thuyết cơ bản: Nhận biết “dài hơn ngắn hơn”
Trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta vẫn thường được thấy rất nhiều đồ vật có độ dài khác nhau, chẳng hạn như như chiếc bút, sợi dây, cây thước, ly nước hay cái bàn. Khi quan sát cẩn thận hai vật bất kỳ, bạn hoàn toàn có thể dễ dàng đưa ra đáp án chuẩn xác nhất cho câu hỏi quen thuộc là: “Vật nào dài hơn? Vật nào ngắn hơn?” Đây cũng chính là kỹ năng so sánh độ dài vật – một trong những kiến thức rất quan trọng trong toán khối lớp 1.
1.1. Độ dài là gì?
Độ dài chính là khoảng cách được tính từ phần đầu này đến đầu kia của một vật. Đương nhiên, mỗi đồ vật đều sở hữu độ dài riêng biệt, có cái thì dài, có cái lại ngắn. Ví dụ như, một bình giữ nhiệt dài 25cm, trong khi một ly thủy tinh thông thường lại chỉ dài 17cm.
1.2. So sánh độ dài hơn ngắn hơn là gì?
Khi đặt hai vật bất kỳ nằm cạnh nhau theo cùng một hướng (tức thẳng hàng), bạn có thể tiến hành so sánh độ dài của chúng một cách chính xác bằng mắt thường hoặc dùng đến công cụ đo phổ biến là thước.
Lúc này, điều chúng ta cần làm là kiểm tra xem vật nào sẽ chiếm nhiều khoảng cách hơn. Nếu một vật kéo được dài cây thước hơn hơn vật kia, ta nói đó là vật dài hơn. Ngược lại, nếu vật chiếm được ít khoảng cách hơn, thì ta lại gọi đó là vật ngắn hơn. Lưu ý rằng, nếu các vật đang đứng (cây xanh cột điện, bánh kem,…), bạn cần sử dụng thuật ngữ “cao hơn” và “thấp hơn” thay vì dài hơn, ngắn hơn.
Việc nhận biết “dài hơn” và “ngắn hơn” chính là bước đầu tiên để các em học sinh làm quen với những đơn vị đo lường về sau như: đề-xi-mét, mét, xăng-ti-mét,… Đây cũng là một kỹ năng nền tảng để các em có thể làm bài toán đo đạc trong đời sống thực tế và phát triển tư duy hình học từ khi còn nhỏ.
2. Một vài dạng bài thường gặp về dài hơn ngắn hơn
Để các em học sinh khối lớp 1 dễ dàng tiếp cận hiệu quả với khái niệm “dài hơn – ngắn hơn”, cha mẹ cũng có thể cùng con làm quen với các dạng bài liên quan. Sau đây là tổng hợp 2 dạng bài cơ bản nhất, kèm theo gợi ý về cách luyện tập ngay tại nhà cùng trẻ nhỏ:
2.1. So sánh độ dài của các vật được đặt nằm ngang/ thẳng
Đối với dạng bài này, trẻ sẽ được yêu cầu tiến hành so sánh chiều dài của hai hoặc nhiều đồ vật theo hướng nằm ngang. Các vật trong đề bài có thể thuộc cùng loại (như hai cây bút, hai chiếc muỗng) hoặc khác loại (ví dụ một chiếc kéo so với một cây thước).
Nhiệm vụ của trẻ là quan sát cẩn thận và đưa ra nhận xét: vật nào ngắn hơn, vật nào dài hơn, hoặc sắp xếp chúng theo thứ tự từ ngắn đến dài.
Gợi ý cách luyện ở nhà: Ba mẹ có thể đặt hai chiếc thìa song song với nhau trên bàn rồi hỏi con: “Chiếc nào dài hơn?” hoặc đặt một chiếc bút chì và một thước kẻ nằm cạnh nhau để con dễ dàng so sánh.
Ví dụ:
Lời giải:
- a) So sánh độ dài của cái bàn chải đánh răng cùng với chiếc thìa:
- Bàn chải đánh răng dài sẽ hơn chiếc thìa.
- Chiếc thìa lại ngắn hơn cái bàn chải đánh răng.
- b) So sánh chiều dài thực sự của các cái thang:
- Thang mang màu đỏ lại dài hơn cái thang có màu xanh.
=> Điều đó cũng đồng nghĩa với việc cái thang màu xanh sẽ có độ dài ngắn hơn thang màu đỏ.
- Thang màu hồng sở hữu chiều dài lớn hơn so với cái thang sơn màu xanh lá cây.
=> Hay nói cách khác, thang mang xanh lá cây lại sở hữu chiều dài ngắn hơn cái thang màu hồng.
- Thang sơn màu xanh đã được làm ra dài hơn cái thang có màu tím
=> Như vậy, thang mang màu tím chắc chắn sẽ ngắn hơn so với cái thang sơn màu xanh.
2.2. So sánh chính xác độ cao-thấp của vật đặt ở thế thẳng đứng
Thực tế, kiểu bài này sẽ tập trung hoàn toàn vào việc so sánh độ cao thay vì độ dài. Theo đó, trẻ cần phải quan sát từng vật được đặt thẳng đứng trong đề, chẳng hạn cái cây, cái cột hoặc con người để tìm thấy vật cao hơn, vật thấp hơn. Đôi khi, có một số bài còn yêu cầu trẻ xác định đúng vật nào cao nhất hay thấp nhất trong cùng một nhóm.
Gợi ý cách luyện ở nhà: Bạn mẹ hãy cho các em nhỏ xem những bức hình có hai người bạn đứng cùng với nhau nhau và đưa ra câu hỏi: “Ai cao hơn?” hoặc dùng đến các mô hình như khối gỗ xếp chồng lên nhau để trẻ dễ dàng hình dung và thực hành.
Ví dụ: Con vật nào cao hơn? Con nào lại thấp hơn?
Lời giải:
Nhóm phía bên trái: Con nhím và con thỏ
- Chú thỏ cao hơn so với con nhím.
- Con nhím lại thấp hơn chú thỏ.
Nhóm ở phía bên phải: Con hươu cao cổ và con đà điểu
- Con hươu cao cổ sở hữu chiều cao cao hơn đà điểu.
- Con đà điểu lại thấp hơn so với con hươu cao cổ.
3. Dài hơn ngắn hơn toán 1 – Bài tập vận dụng
Bài tập 1: Trong 4 người này, đâu là người cao nhất? Đâu là người sở hữu chiều cao thấp nhất?
Lời giải:
Sau khi quan sát hình cẩn thận ta thấy:
- Chú Nam là người cao nhất trong hình.
- Cô Lan mặc dùng thấp hơn Chú Nam, nhưng lại cao hơn Linh và Tú.
- Linh lại thấp hơn Cô Lan nhưng cao hơn em Tú.
- Tú là người thấp nhất trong tất cả bốn người.
=> Người cao nhất: Chú Nam
=> Người thấp nhất: Tú
Bài tập 2: Con nào ngắn hơn con sâu A?
Lời giải:
Ta có số đốt của từng con sâu lần lượt là:
- Con sâu A có 9 đốt.
- Con sâu B có 10 đốt.
- Con sâu C có 8 đốt.
Như vậy:
- Con sâu B sở hữu số đốt nhiều hơn sâu A => dài hơn.
- Con sâu C lại sở hữu ít số đốt hơn sâu A => ngắn hơn.
Vậy thì sâu C chính là con ngắn hơn sâu A
Bài viết trên đây đã tổng hợp đầy đủ các kiến thức cơ bản giúp các em học sinh khối lớp 1 hiểu rõ khái niệm dài hơn ngắn hơn. Mong rằng bài viết hữu ích và các em đã có thể phân biệt được đâu là vật dài hơn, ngắn hơn, đồng thời giải tốt một vài bài tập cơ bản rồi nhé!
